Análise socio-educativa das situacións de risco na familia e dos problemas intrafamiliares

A figura profesional da pedagoga e do pedagogo é especialmente importante no seodas familias. Dentro da materia pedagoxía familiar, a presente unidade didácticacéntrase na análise social e educativa das situacións de risco na familia e dosproblemas intrafamiliares. Ao longo da segunda metade do século XX as transformacións sociais,culturais e demográficas impulsadas pola terceira onda do movemento feministaxeraron grandes cambios ideolóxicos e lexislativos para as familias. Unha realidadematerializada grazas á revolución sexual, a independencia e empoderamento dasmulleres, a liberdade de unións, as separacións e os divorcios, entre outros cambiossociais e políticos. Con todo, a pesar das variacións de dinámicas e estruturas que a familiasufriu ao longo da historia, continúa configurándose como un referente clave paratodos os seres humanos (Musito e Cava, 2001). A familia é considerada o grupoprimario por excelencia no que as persoas viven e desenvolven as experiencias ehabilidades necesarias para a vida (Bezanilla e Miranda, 2013), polo que xoga unpapel fundamental no desenvolvemento psicolóxico, social e emocional de todos osseres humanos. No momento actual de efervescencia social que caracteriza as sociedadesposmodernas, as dinámicas relacionais teñen unha forte pegada violenta.Especificamente en relación ao tema que nos ocupa, a violencia é unha epidemia queconfigura a familia como o contexto social máis violento (Aroca et al., 2014). Violenciaexercida multidireccionalmente entre os membros do núcleo familiar abarcando desdeos malos tratos infantís e os abusos sexuais ata a violencia filio-parental.O artigo 173.2 Código Penal (1995) define a violencia familiar como aquelaviolencia física ou psíquica que se exerce sobre os membros da mesma unidadefamiliar, unidos/as por relación afectiva ou de dependencia, exista convivencia ounon, existan lazos biolóxicos e civís ou non. Implica, por tanto, a descendentes,ascendentes, cónxuxes e irmáns/ás de sangue ou non, deixando fóra os casos deviolencia machista. A violencia familiar pode implicar ás nenas e nenos de multiplicidade deformas, polo que é fundamental que o pedagogo e a pedagoga saiban identificar eintervir nas situacións de risco e os problemas intrafamiliares que poden afectar odesenvolvemento integral dos e das máis pequenas. Fundamentalmente, porque sonprofesionais que se atopan nunha posición privilexiada (Priegue e Cambeiro, 2016).Deste xeito, a importancia da temática da presente unidade didáctica perfílasefundamental no estudo da familia e as súas dinámicas, pois comprender os procesosque se desenvolven nas familias pasa por coñecer e identificar as situacións de riscoque poden vivir as nenas e nenos. Neste sentido, ao longo desta unidade didácticaafondarase especificamente nas situacións de maltrato infantil, abusos sexuaise violencia filio-parental (ver Figura 1). A temporalización da unidade didácticaabrangue 3 semanas de traballo teórico-práctico e está destinada ao alumnado decuarto do grao en Pedagoxía.